‘Twee-eenheid onderweg’ ( Hms Leibnutz / Hms Arouet )
Materiaal: Hout, zeil, staaldraad, verf, potlood
Afmeting; ± 400 x 180 x 200 cm
(tekst vertaald uit het Frans)
Voltaire attaqueerde met het verhaal ‘Candide’ de theorieën van Leibniz
(*Leipzig, 1646), een tijdgenoot, filosoof en wetenschapper, die met zijn “harmonia praestabilita” probeerde aan te tonen dat het christelijk geloof en de wetenschap niet in tegenspraak met elkaar waren. We vinden daar Leibniz in de creatie van de figuur Pangloss, de geleerde die uitdraagt dat God het beste van alle mogelijke universae schiep. Leibniz, op bezoek geweest bij Spinoza, schrok mogelijk terug voor de consequenties van de gedachtengangen van Spinoza dat God als ‘de natuur’ gezien moet worden en dat een persoonlijke God niet zou bestaan. Als reactie daarop brengt Leibniz in ‘La Monadologie’ de ‘Monaden’ naar voren; eenheden van verschillende bewustzijnsgraad die altijd zichzelf blijven ook al veranderen ze, ze kunnen niet gedeeld worden en vormen de basis van alle leven.
Fragmenten van deze niet helemaal grijpbare tekst zijn dank zei Google in een twaalftal Europese talen terug te vinden op de huid van het schip wat net ongrijpbaar boven ons zweeft opgehangen aan een staaldraad die tussen twee bomen gespannen is. De vorm van de boot komt tot stand door een dertiental segmenten, als ribben, die de contouren van het schip aanduiden, onderling verbonden. Het gedeelte wat zich onder de waterspiegel zou bevinden is van houtplaat. Boven water is in zeildoek vormgegeven. De rode lijn die de delen met elkaar verbindt symboliseert de waterlijn. Vanuit onderwaterperspectief wordt de wereld boven net zo vervormd als het geval is wanneer wij van bovenaf in de diepte staren, alleen dan omgekeerd, wat boven water is wordt vervormd, onderwater blijft vormvast. Dit verbeeld ik door het verschil in materiaal. Maar ook op een andere manier wordt het schip, model hansa-kogge, in tweeën gedeeld. Van voren gezien heeft het een ander karakter als van achteren. Dit komt doordat de voorzijde van ieder segment anders behandeld is als de achterzijde. Het zeil aan een zijde is met acryl beschilderd (reflecties van de natuur in water weerspiegeld), terwijl de houtplaten volgeschreven zijn met tekst in potlood. Voor deze tekst putte ik uit ‘La Monadologie’ van Leibniz. De ander kant toont alleen de materialen, zonder verdere toevoegingen. Daarmee zijn in een en dezelfde boot twee boten te vinden, die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn, zoals ook Voltaires aanval op Leibniz die beide voor altijd met elkaar verbinden, twee delen van een ondeelbaar geheel. Daarom heeft dit schip twee namen meegekregen; aan de ene kant de’ Hms Leibnutz’ van de andere kant ‘Hms Arouet’. Hiermee krijgen de twee schrijvers ook nog hun echte namen terug daar Gottfried Wilhelm Leibniz vader Leibnutz heette en Voltaire eigenlijk Francois Marie Arouet.
(In de aanhef van “Candide, ou l’optimisme” staat dat de tekst vertaald was uit het Duits, een grap die men in die tijd wel vaker uithaalde.)
Vincent van Delft
Carnotstraat 6
6533 DT Nijmegen
024 6774674
06 53842821